اثرات نوع، رنگ، ارتفاع و غلظت تله های طعمه گذاری شده با فرومون در شکار پروانه های نر ‎مینوز گوجه فرنگی (tuta absoluta) در مزارع گوجه فرنگی

مینوز گوجه فرنگی (tuta absoluta m.)، آفتی است که به طور چشمگیری تولید گوجه فرنگی در جهان را تحت تاثیر قرار داده است. استفاده از تله های فرومونی یکی از روش های مناسب برای پایش این آفت می‎باشد. عوامل متعددی از جمله نوع و اندازه تله، منبع جذب، مکان قرارگیری تله، رنگ، ترکیب جلب کننده مورد استفاده، غلظت و سرعت آزادشدن فرومون، می توانند بر کارآیی فرومون ها تاثیر بگذارند. در این پژوهش اثر چهار عامل نوع، ارتفاع، رنگ و غلظت فرومون بر میزان شکار حشرات نر بصورت دو آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام شد. در مرحله اول 12 تیمار شامل 4 نوع تله (تشتک آبی، سطلی، دام و دلتا) و 3 ارتفاع نصب (ارتفاع 4/0، 8/0 و 20/1 متر) و با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله دوم، بر اساس نتایج حاصل از مرحله اول، بهترین تله انتخاب و 12 تیمار در چهار رنگ (قرمز، سیاه، آبی و سفید) و سه غلظت (5/0، 1 و 5/1 میلی گرم) و هر تیمار با سه تکرار مقایسه شدند. همچنین میزان شکار حشرات نر با استفاده از فرومون طبیعی و سنتتیک با دو تیمار و پنج تکرار نیز مقایسه شد. تجزیه و تحلیل داده ها بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و مقایسه‎ی میانگین ها با استفاده از آزمون توکی انجام شد. نتایج مرحله اول نشان داد که میزان شکار حشرات نر در تله‏های مختلف تفاوت معنی داری داشت ولی بین سه ارتفاع نصب تله به لحاظ میزان شکار، تفاوت معنی داری وجود نداشت، بررسی اثر متقابل دو عامل نوع و ارتفاع در سطح 5 درصد نشان داد که تله‏های سطلی در ارتفاع 4/0 متر با میانگین شکار 48/17±76/242 عدد میزان شکار بالاتری دارند. نتایج مرحله دوم آزمایش‏ها نشان داد که رنگ و غلظت تفاوت معنی داری بر میزان شکار حشرات نر دارند و اثر متقابل دو عامل در سطح 5 درصد معنی دار بود و تله های سفید با غلظت 5/1 میلی گرم با میانگین تعداد شکار 16/46±53/756 عدد در سطح بالاتری از نظر کارآیی قرار داشتند. مقایسه فرومون طبیعی (استفاده از حشرات ماده در تله ها) و مصنوعی نشان داد که فرومون سنتتیک با میانگین شکار 92/5±93/170 عدد نسبت به فرومون طبیعی از میزان شکار بالاتری برخورددار است. بر اساس نتایج به دست آمده و با توجه به بحث هزینه ها، نصب تله های سطلی در ارتفاع 4/0 متر با رنگ آبی و غلظت 5/0 میلی‎گرم فرومون سنتتیک بهترین نتیجه را برای پایش آفت در مدیریت کنترل این آفت دارد و قابل توصیه می‎باشد.